Benutzer:Rainerhaufe/PKP-Baureihe EN80
 Dieser Artikel (PKP-Baureihe EN80) ist im Entstehen begriffen und noch nicht Bestandteil der freien Enzyklopädie Wikipedia.
| |
Wenn du dies liest:
|
Wenn du diesen Artikel überarbeitest:
|
Vorlage:Wyróżnienie Vorlage:Pociąg infobox EN80 – seria normalnotorowych elektrycznych wagonów silnikowych i doczepnych, eksploatowana przez Warszawską Kolej Dojazdową (wcześniej Elektryczną Kolej Dojazdową) w latach 1927–1972. Tabor wyprodukowany przez English Electric w liczbie 20 wagonów silnikowych i 20 doczep został po II wojnie światowej odbudowany i uzupełniony o 12 doczep przez Konstal Chorzów. Przestarzałe wagony konstrukcji drewnianej po 45 latach pracy zostały zastąpione przez składy EN94. Do dziś zachował się jeden wagon silnikowy o numerze 16, będący eksponatem muzealnym.
Geneza i produkcja
W 1918 powstała spółka akcyjna Siła i Światło, która była inicjatorem i właścicielem przedsięwzięcia budowy Elektrycznych Kolei Dojazdowych i w której wiodącym kapitałem był kapitał angielskiVorlage:R. W związku z budową tej pierwszej normalnotorowej elektrycznej kolei w PolsceVorlage:R potrzebny był nowy tabor, który specjalnie dla EKD zbudowały brytyjskie zakłady English ElectricVorlage:R.
W 1927 wyprodukowano 20 wagonów silnikowych i 20 wagonów doczepnychVorlage:R. Wszystkie z nich zostały dostarczone do Polski przed uruchomieniem linii, co miało miejsce 11 grudnia 1927Vorlage:R.
Po II wojnie światowej tabor odbudowano i zasilono dodatkowymi 12 wagonami doczepnymi, wyprodukowanymi w 1948 w zakładach Konstal w Chorzowie, zakupiono także nowe silniki o mocy 45 kWVorlage:R.
Konstrukcja
Nadwozie
thumb|left|Kabina maszynisty Wagony serii EN80 były konstrukcji drewnianej czopowanejVorlage:R. Główne jej elementy (ściany i dach) były wykonane z afrykańskiego drewna dabemaVorlage:R. Na końcach wagonów, na wysokości 462 mm ponad główką szynyVorlage:R, umieszczono sprzęgi typu tramwajowego (dyszle)Vorlage:R, ponadto sprzęganie wagonów w składy odbywało się za pomocą sprzęgu elektrycznego i powietrznegoVorlage:R.
Wnętrze i przestrzeń pasażerska
thumb|left|Część pasażerska wagonu Wnętrze wagonów wykonano z drewna dębowego i sosnowegoVorlage:R. Ławki, mogące pomieścić 38 podróżnych, stworzono z dębowych listew, a drewniane stoliczki przy oknach okute były mosiężną blachąVorlage:R. Wnętrze wyposażone było także w wykonane z mosiądzu górną poręcz i popielniczkiVorlage:R. Zastosowano ogrzewanie elektryczneVorlage:R.
Wagony silnikowe posiadały kabiny maszynistów na każdym z końcówVorlage:R. Wyposażone były one w nastawnik umożliwiający uruchomienie pojazdu, koło hamulca ręcznego, konektorowy odłącznik prądu i zawór maszynistyVorlage:R.
Podwozie
Każdy z wagonów serii EN80 był oparty na dwóch dwuosiowych wózkach – w wagonach silnikowych były to wózki napędneVorlage:R, natomiast w wagonach doczepnych toczneVorlage:R. Każdy z wózków posiadał rozstaw osi 1676 mm i koła o średnicy 851 mm w stanie nowymVorlage:R. Rozstaw czopów skrętu każdego z wagonów wynosił 5334 mmVorlage:R.
Zasilanie i napęd
Prąd stały o napięciu 600 V, przesyłany linią napowietrzną, odbierany był przez odbierak prądu zamontowany na dachu wagonu silnikowego i napędzał cztery silniki trakcyjne znajdujące się na wózkach tego wagonuVorlage:R. Wagony doczepne nie posiadały pantografu i silników trakcyjnychVorlage:R.
Wagony były wyposażone w cięgłowy i powietrzny układ hamulcowyVorlage:R.
Eksploatacja
thumb|Wagon EKD 17 i autobus EKD nr 3 na ulicach powojennej Warszawy thumb|EN80-03 z wagonem doczepnym [[Plik:EN80-05s.jpg|thumb|EN80-05s na przystanku Warszawa Chałubińskiego WKD]] thumb|EN80-15s i EN80-29d w Warszawie
| Państwo | Przewoźnik | Liczba | Typ wagonu | Producent | Oznaczenie | Lata eksploatacji | Źródła |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Vorlage:Państwo | EKD (1927–1951) WKD (od 1951) |
20 | silnikowy | English Electric | EN80-01s ÷ 20s | 1927–1972 | Vorlage:R |
| 20 | doczepny | EN80-01d ÷ 20d | 1927–1972 | ||||
| 12 | doczepny | Konstal Chorzów | EN80-21d ÷ 32d | 1948–1972 |
Przed II wojną światową (1927–1939)
Wagony dostarczone EKD w 1927 były w pierwszej partii pomalowane na kremowo, w drugiej na kremowo-czerwono, w 1938 przemalowano je natomiast w kremowo-niebieskie barwy i takie pozostały do końca swojej służbyVorlage:R. Z wagonów tych zestawiano pociągi, składające się z wagonu silnikowego i jednego bądź dwóch wagonów doczepnychVorlage:R. Składy te obsługiwały linię z Warszawy do Grodziska Mazowieckiego oraz zbudowane w latach 30. odcinki do Włoch i Milanówka z dopuszczalną prędkością 65 km/hVorlage:R. Stołeczny odcinek linii poprowadzono systemem tramwajowym ulicami Szczęśliwicką, Niemcewicza, Tarczyńską i Nowogrodzką do skrzyżowania z MarszałkowskąVorlage:R.
W ostatnich latach przed II wojną światową (1938–1939) natężenie ruchu było znaczne – pociągi kursujące w składach trójwagonowych jeździły w godzinach szczytowych na trasach z Warszawy do Grodziska Mazowieckiego, Milanówka i Podkowy Leśnej z częstotliwością 10 minut, a na linii do Włoch co 20 minutVorlage:R. Do wybuchu wojny wagony serii EN80 przewoziły dziennie 40 000 pasażerówVorlage:R.
Okres wojny (1939–1945)
W okresie od sierpnia do grudnia 1944Vorlage:R, gdy front zbliżał się do Warszawy, Niemcy rozpoczęli niszczenie i wywożenie taboru EKDVorlage:R. Dzięki postawie pracowników firmy, którzy starali się zapobiec działaniom okupanta, zostało wywiezionych tylko 10 pojazdówVorlage:R. Łącznie kompletnie zniszczonych lub wywiezionych zostało 18 wagonów serii EN80, w tym 6 silnikowychVorlage:R. W kwietniu 1945 wywiezione pojazdy powróciły do Polski i przystąpiono do ich naprawy i uruchamianiaVorlage:R. W chwili uruchomienia pociągów na całej linii 19 maja 1945 sprawnych było 25 wagonówVorlage:R.
Po II wojnie światowej (1945–1972)
W 1948 wprowadzono do eksploatacji dodatkowych 12 doczep wybudowanych w chorzowskim KonstaluVorlage:R oraz odbudowano znacznie uszkodzone wagony silnikowe o numerach 01 i 13Vorlage:R.
15 kwietnia 1951, kiedy to Elektryczna Kolej Dojazdowa zmieniła nazwę na Warszawska Kolej Dojazdowa i włączono ją do Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Warszawie, na stanie przewoźnika znajdowało się 20 wagonów silnikowych i 30 wagonów doczepnychVorlage:R.
Wagony przez cały czas ich eksploatacji były utrzymywane i naprawiane w grodziskiej elektrowozowni EKD, a w 1972, po dostarczeniu wszystkich 40 nowo kupionych jednostek serii EN94, zostały wycofane z eksploatacjiVorlage:R. Ostatni wagon skasowano 1 marca 1973, pozostawiając jeden pojazd silnikowy jako eksponatVorlage:R.
Po wycofaniu z eksploatacji (od 1972)
thumb|Zabytkowy EN80-16s w Podkowie Leśnej W 1975 egzemplarz EN80-16s wziął udział w pożegnalnym przejeździe tej serii taboru, a dwa lata później w obchodach 50-lecia WKDVorlage:R. W 1980 został przekazany do Muzeum Kolejnictwa w Warszawie, gdzie do 1992 był eksponowany przy Dworcu GłównymVorlage:R. W maju 1994 pojazd w bardzo złym stanie technicznym został przekazany ZNTK Bydgoszcz (obecnie Pesa Bydgoszcz) w celu odrestaurowaniaVorlage:R. Pojazd był zniszczony w 85% – zdewastowane były górna część wagonu i wnętrze, połamane poszycie, uszkodzony dach nad kabiną maszynisty, instalacja elektryczna była w stanie szczątkowym, a silniki nie działałyVorlage:R. Bez jakiejkolwiek dokumentacji, tylko na podstawie zdjęć i wspomnień maszynistów, rozpoczęto odbudowę wagonuVorlage:R. W czerwcu 1994 zdemontowano elementy starego wagonu, od września do przełomu listopada i grudnia 1994 odbudowywano ściany boczne, a następnie rozpoczęto prace nad dachem pojazduVorlage:R. Do końca grudnia 1994 wyremontowano kabinę maszynisty, a w maju 1995 ukończono wszystkie prace renowacyjneVorlage:R. 14 czerwca 1995 pojazd został zaprezentowany na wystawie taboru w Warszawie, uświetniając obchody 150-lecia kolei w PolsceVorlage:R.
Wagon EN80-16s, jako czynny pojazd historycznyVorlage:R, brał udział w różnych imprezach okolicznościowychVorlage:R. 28 maja 2016, po zmianie napięcia w sieci trakcyjnej WKD z 600 do 3000 V DCVorlage:R, pojazd stał się obiektem muzealnym bez możliwości wyjazdu na linię WKDVorlage:R. Wagon znajduje się na terenie siedziby WKDVorlage:R.
Wagon potocznie nazywany jest babciąVorlage:R.
Zobacz też
Uwagi
Przypisy
Vorlage:Pojazdy trakcyjne w Polsce
[[Kategoria:Elektryczne zespoły trakcyjne i wagony eksploatowane w Polsce]] [[Kategoria:Tabor kolejowy produkowany przez English Electric]]
.jpg&action=edit&redlink=1){kind=link}
.jpg&action=edit&redlink=1){kind=link}
